Zasadą jest, że oboje rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Tym samym obowiązek alimentacyjny nie wygasa „automatycznie” z chwilą osiągnięcia przez dziecko konkretnego wieku, a tym bardziej z chwilą osiągnięcia przez nie pełnoletności. Co ciekawe nie jest on również limitowany stopniem osiągniętego przez dziecko wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie. Decydujące znacznie w tym wypadku ma więc to, czy dziecko wykazuje chęć dalszej nauki oraz czy jego osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki. (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1997 r., III CKN 257/97).
Powyższy pogląd znajduje szerokie odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów powszechnych. Warto przytoczyć kilka wybranych przykładów.
W wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 9 grudnia 2014 r. (sygn. akt III RC 273/14) sąd ten odniósł się do sytuacji 26-letniego studenta studiów medycznych (VI rok), który nie posiadał żadnego majątku i pozostawał na utrzymaniu matki. Dodatkowo nie posiadał on własne dochodu i studiował w systemie niestacjonarnym. Sąd stwierdził, że w tym wypadku wyżej wymieniona osoba nie jest w stanie jeszcze utrzymać się samodzielnie, albowiem nie zakończyła pobierania nauki i nie uzyskała tytułu lekarza oraz nie posiadała majątku, z którego dochody pozwalałby jej na pokrycie kosztów utrzymania. Nadto pomimo uzyskania pełnoletności systematycznie kontynuowała ona naukę, podejmowała wszelkie działania i czynności do pomyślnego zakończenia studiów.
Z kolei wyrokiem Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 2 października 2014 r. (sygn.. akt IV RC 364/14) sąd ten rozstrzygnął kwestię dalszego trwania obowiązku alimentacyjnego ojca w stosunku do córki, która sama posiadała już własne dziecko oraz dostała się na studia stacjonarne, które zamierzała podjąć. Stwierdzono tam wprost, że „mając na uwadze chęci do dalszej nauki, brak wyuczonego zawodu i związane z tym trudności w znalezieniu pracy na rynku należy przyjąć, iż nie można zmuszać pozwanej do zrezygnowania z nauki. Jeżeli chce ona kontynuować naukę i zamiar ten znajduje potwierdzenie w złożonych dokumentach, to za usprawiedliwione należy uznać dalsze alimentowanie jej przez rodziców.”.
Bez znaczenia pozostaje w tej sytuacji również fakt sprawiania kłopotów wychowawczych przez dziecko kontynuujące naukę czy niespełnianie przez nie pokładanych w nim przez rodziców oczekiwań. W wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 22 maja 2014 r. (sygn. akt: V Ca 54/14) zauważono, że: „obowiązek alimentacyjny obciąża rodziców także względem dzieci, które sprawiają kłopoty wychowawcze. Dzieci te wymagają wręcz większej troski i zainteresowania i na pewno okoliczność, że dziecko niezdolne do samodzielnego utrzymania nie spełnia oczekiwań rodzica w kwestii swojego zachowania, nie zwalnia go od obowiązku partycypowania w kosztach utrzymania tego dziecka.”
Warto jednak pamiętać, że nie zawsze chęć kontynuowania przez dziecko nauki (a nawet jej faktyczne kontynuowanie) powoduje dalsze trwanie obowiązku alimentacyjnego rodziców. W sprawie zakończonej wydaniem wyroku przez Sąd Rejonowy w Białymstoku, sąd ten stwierdził ustanie obowiązku alimentacyjnego ojca wobec 25-letniej córki, która posiadała już wykształcenie licencjackie oraz magisterskie. Miała ona zatem wyuczony zawód pozwalający jej na znalezienie zatrudnienia i samodzielne utrzymanie. Podstawą utrzymania obowiązku alimentacyjnego nie mogło być więc podjęcie przez córkę kolejnych, zagranicznych studiów. Nie kwestionując prawa strony do powiększania swoich kwalifikacji i uzupełniania wiedzy, decydujące znaczenie przyznano w tym wypadku – słusznie – kryterium możności samodzielnego utrzymania się przez dziecko (por. wyrok SR w Białymstoku z dnia 3 września 2014 r., sygn. akt IV RC 219/14).
