Wydawać by się mogło, że zawarcie związku małżeńskiego za pośrednictwem osoby trzeciej, bez osobistego udziału przyszłego małżonka, nie jest możliwe. Nic bardziej mylnego. Pomimo dość dużej abstrakcyjności takiej sytuacji, jest to nie tylko możliwe, a przede wszystkim uregulowane zostało w ustawie z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Precyzując, mowa tu o art. 6 przedmiotowej ustawy, tj.: „§ 1. Z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński lub oświadczenie przewidziane w art 1 paragraf 2 zostało złożone przez pełnomocnika. § 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.” W powyższym paragrafie mowa jest o złożeniu oświadczenia przewidzianego w art. 1 § 2 powyższej ustawy, precyzując chodzi o: „Małżeństwo zostaje również zawarte, gdy mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu i kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa. Gdy zostaną spełnione powyższe przesłanki, małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego”. Dlatego też zdarza się, choć stosunkowo rzadko, iż w sądzie spotkamy się z tego typu sprawą.
Czym są ważne powody, o których mowa w art. 6 § 1 k.r.i.o.? Jak je rozumieć? Z orzecznictwa, które jest stosunkowo nieliczne i datowane na lata 70-te czy 80-te, można wyciągnąć następujące wnioski. Za ważne powody należy uznać takie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego dla założenia oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Te dość bardzo ogólne stwierdzenie, z jednej strony daje duże możliwości, a z drugiej strony sądy, jak pokazuje orzecznictwo, traktują taką sytuację bardzo incydentalnie i muszą zachodzić nadzwyczajne okoliczności by sąd wyraził na to zgodę. Przykładem, choć nie zawsze, będzie tu okoliczność zamieszkiwania na stałe jednego z przyszłych małżonków za granicą, jednak w na tyle daleko, że podróż do Polski wiązałaby się za nadmiernymi trudnościami i kosztami. Innym przykładem dość mocno obrazującym wyjątkowość opisanej instytucji jest sytuacja gdy przyszły małżonek przebywa na terytorium obcego państwa, jako członek kontyngentu polskiego w siłach zbrojnych Organizacji Narodów Zjednoczonych, a czas trwania służby jest stosunkowo długi, przyjazd do Polski w tym czasie niemożliwy. Opisy przykład dodatkowo musi mieć element, który powoduje, iż przyszły małżonek nie może czekać na powrót do kraju. Takim elementem będzie np. ciążą przyszłej żony. Powyższe okoliczności należy oczywiście udowodnić przed sądem, dlatego niezbędne będą np. dokumenty potwierdzające pobyt za granicą w ramach polskiego kontyngentu sił zbrojnych czy zaświadczenie o ciąży przyszłej małżonki.
Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte w sposób, który umożliwia identyfikację tej osoby. Jeżeli ta forma nie została zachowana to pełnomocnictwo jest nieważne. Wymagane jest poświadczenie przez notariusza podpisu.
Zezwolenie sądu stanowi konieczną przesłankę skuteczności pełnomocnictwa.
