Osoby, które dopuściły się czynu zabronionego często zadają pytanie dotyczące potencjalnej kary, która może zostać wobec nich orzeczona. Potoczne pojęcie kary każdy jest w stanie zdefiniować. Jednak patrząc na regulacje kodeksu karnego, wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego czym jest kara i jakie są jej rodzaje.
By móc przejść do wytłumaczenia czym jest kara na gruncie kodeksu karnego, trzeba ją w pierwszej kolejności odróżnić od środków karnych, środków probacyjnych oraz zabezpieczających. Jak widać już samo rozróżnienie powyższych następstw czynu zabronionego wprowadza spore wątpliwości. Dlatego tak ważne jest właściwe zrozumie czym jest kara.
Zgodnie z komentarzem pod redakcją prof. dr hab. Alicji Grześkowiak, wyd. 5, rok 2018: „Kara jest prawną konsekwencją przestępstwa, zawierającą dolegliwość i wyrażającą potępienie czynu, stosowaną przez sąd wobec sprawcy przestępstwa. Jest ona odpowiedzią, odpłatą (retrybucją) za przestępstwo. Kara powinna być sprawiedliwą odpłatą – zawarta w niej dolegliwość powinna być proporcjonalna do stopnia winy i ciężaru czynu.” Definicja mimo swojej fachowości i prawniczego języka odzwierciedla, mniej lub bardziej, wyobrażenie każdego z nas czym jest kara. Zaprezentowana definicja ma oczywiście również szereg odniesień w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, wskazując m.in., że „celem odpowiedzialności karnej jest bowiem sprawiedliwa odpłata, której przypisuje się również znaczenie prewencyjne” (wyr. TK z 4.7.2002r., P 12/01, OTK-A 2002, Nr 4, poz. 50).
Treścią kary jest zaplanowana z góry dolegliwość. Ma ona postać pozbawienia lub umniejszenia dóbr prawnych sprawcy przestępstwa i obejmuje – na tle polskiego prawa karnego, po zniesieniu kary śmierci – dwa rodzaje dóbr – określone przejawy wolności i majątek sprawcy przestępstwa. Kodeks karny w art. 32 wymienia katalog kar, które mogą zostać orzeczone wobec osoby, która popełniła czyn zabroniony, tj. kara grzywny, kara ograniczenia wolności, kara pozbawienia wolności, kara 25 lat pozbawienia wolności oraz kara dożywotniego pozbawienia wolności. Katalog jest ułożony hierarchicznie od kary najłagodniejszej do najsurowszej.
- Kara grzywny jest karą najłagodniejszą w kodeksowym systemie kar orzekanych za przestępstwo, należy do kar wolnościowych, nie izolacyjnych – jest karą majątkową, a jej wysokość określa się liczbą stawek dziennych mieszczących się w przedziale od 10 do 540, a następnie ustala się stawkę dzienną mieszczącą się w kwotach od 10 do 2000 zł;
- Kara ograniczenia wolności – na jej dolegliwość składa się zarówno ograniczenie wolności w postaci nałożenia określonych obowiązków wskazanych w paragrafie 34 1a pkt 1 oraz paragrafie 2 pkt 1 i 3 Kodeksu Karnego, (np. wykonywanie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne) jak i dolegliwość o charakterze majątkowym w postaci potrącenia określonej procentowo części wynagrodzenia za pracę art. 34 paragraf 1 a pkt 4 Kodeksu karnego), a dodatkowo treść tej kary może być wzbogacona przez orzeczenie świadczenia pieniężnego wymienionego w art. 39 pkt 7 lub obowiązków odpowiadających obowiązkom nakładanym przez sąd w wypadku warunkowego skazania.
- Kary pozbawienia wolności.Wolność jest dobrem, którego dotykają trzy pozostałe kary: pozbawienia wolności, 25 lat pozbawienia wolności oraz dożywotniego pozbawienia wolności.
Jak widać kwestia „kary” nie jest kwestią oczywistą i tak prostą, jak zdaje się wyglądać w odczuciu społecznym. Każda z kar zostanie szczegółowo, a zrazem prosto, przedstawiona w kolejnych wpisach na blogu.
