Pokrzywdzonemu jako stronie postępowania karnego, już na etapie postępowania przygotowawczego (np. w prokuraturze czy jednostce Policji) przysługuje uprawnienie do zapoznania się ze zgromadzonymi w aktach sprawy materiałami. Na jakich zasadach uprawnienie to może być realizowane?
Dostęp do akt postępowania przygotowawczego został uregulowany w art. 156 kodeksu postępowania karnego. Uprawnienie to – poza przejrzeniem akt – obejmuje również sporządzenie kopii oraz odpisów dokumentów znajdujących się w tych aktach. Pokrzywdzony może także złożyć wniosek o wydanie mu uwierzytelnionych odpisów dokumentów. Przez sporządzenie kopii należy też rozumieć umożliwienie pokrzywdzonemu samodzielnego wykonania zdjęć dokumentów znajdujących się w aktach sprawy.
Zarówno udostępnienie akt postępowania, jak i odmowa tego udostępnienia winna przybrać formę zarządzenia wydanego przez organ postępowania przygotowawczego. Natomiast zgodnie z art. 159 kodeksu postępowania karnego na odmowę udostępnienia akt w postępowaniu przygotowawczym przysługuje stronom zażalenie (w tym pokrzywdzonemu). W przypadku wydania zarządzenia przez prokuratora zażalenie to przysługuje do sądu; w przypadku wydania zarządzenia przez inny organ prowadzący postępowanie – zażalenie to będzie przysługiwać do prokuratora nadzorującego postępowanie.
Przesłanką udzielenia wyżej wymienionej odmowy może być konieczność zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrona ważnego interesu państwa. Co istotne – w przypadku odmowy udostępnienia akt pokrzywdzonemu – na jego wniosek należy poinformować go o możliwości udostępnienia mu akt w późniejszym terminie.
Nie można jednak odmówić pokrzywdzonemu zezwolenia na sporządzenie odpisu protokołu czynności, w której on uczestniczył lub miał prawo uczestniczyć (np. protokołu przesłuchania pokrzywdzonego), jak również dokumentu od niego pochodzącego lub sporządzonego z jej udziałem.
Z aktami postępowania pokrzywdzony może zapoznać się osobiście, jak również za pośrednictwem ustanowionego przez siebie pełnomocnika (np. adwokata). Niniejszy wpis dotyczy dostępu do akt postępowania karnego na etapie postępowania przygotowawczego. Inaczej bowiem wygląda dostęp do tych akt przez pokrzywdzonego w toku postępowania przed sądem.
