W jaki sposób złożyć wniosek dowodowy w postępowaniu karnym?

W ostatnim wpisie zostało już zasygnalizowane, że pokrzywdzony w postępowaniu karnym jest stroną jednego z jego etapów, tj. postępowania przygotowawczego, a ze statusem tym wiąże się szereg przysługujących mu uprawnień. Jednym z tych uprawnień jest możliwość składania wniosków dowodowych. W jaki sposób należy to zrobić?

Zgodnie z ogólną regułą wynikającą z art. 167 kodeksu postępowania karnego: „Dowody przeprowadza się na wniosek stron lub z urzędu”. Wniosek złożony przez stronę może przybrać formę pisemną lub zostać złożony ustnie do protokołu. W każdym jednak wypadku we wniosku należy oznaczyć dowód oraz okoliczności, które mają zostać udowodnione (teza dowodowa). Możliwe już również wskazanie organowi sposobu przeprowadzenia dowodu. Zgłoszony wniosek dowodowy może też zmierzać do wykrycia lub oceny właściwego dowodu. Wniosek złożony w formie pisemnej winien nadto spełniać wymagania przewidziane dla każdego pisma procesowego (art. 119 kodeksu postępowania karnego).

Dowodem w postępowaniu karnym może być m.in. przesłuchanie świadków, opinia biegłego, oględziny. Sama zaś teza dowodowa musi określać precyzyjnie okoliczności, do których udowodnienia zmierza składający wniosek, a nie jedynie wskazywać je ogólnikowo.

Pamiętać należy też, że fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu. Tak samo dotyczy faktów znanych organowi z urzędu, jednak w tym wypadku winien on zwrócić na nie uwagę stronom. Nie wyłącza to oczywiście dowodu przeciwnego.

Z uwagi na specyfikę postępowania przygotowawczego i dominującą w nim zasadę tajności tego postępowania, składając niektóre wnioski dowodowe (np. o przesłuchanie świadka) warto połączyć je z wnioskiem o dopuszczenie osoby składającej wniosek do udziału w czynności związanej z jego przeprowadzeniem. Zgodnie bowiem z art. 315 § 2 kodeksu postępowania karnego stronie, która złożyła wniosek (…) nie można odmówić udziału wzięcia w czynności jeśli tego żąda. Wzięcie udziału w czynności wiążę się natomiast z „aktywnym” w niej udziale, tj. np. w przypadku przesłuchania świadka stwarza możliwość zadawania mu pytań przez pokrzywdzonego (lub ustanowionego przez niego pełnomocnika, np. adwokata).

Przed złożeniem wniosku dowodowego warto mieć również na uwadze, że złożony wniosek dowodowy może zostać oddalony. Oddalenie wniosku dowodowego następuje, gdy przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne; okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy; dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności; dowodu nie da się przeprowadzić; wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania. Oddalenie wniosku dowodowego następuje w formie postanowienia. Postanowienie to nie podlega odrębnemu zaskarżeniu.