Wyrok łączny jest wyrokiem, w którym sąd orzeka karę łączną w stosunku do skazanego, któremu wymierzono kary tego samego rodzaju albo inne kary podlegające łączeniu dwoma lub większą liczbą wyroków skazujących. Nie zawsze jednak wyżej wymienione kary podlegają łączeniu, o czym w dalszej części niniejszego wpisu. Co więcej, kara łączna może zostać wymierzona nie tylko w wyroku łącznym, ale także w jednostkowym wyroku skazującym – w zakresie kar wymierzonych oskarżonemu za przypisane mu tym wyrokiem przestępstwa. Kiedy zatem sąd wydaje wyrok łączny w postępowaniu karnym?
W aktualnym stanie prawnym sąd orzeka karę łączną w stosunku do sprawcy, który popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu (art. 85 § 1 kodeksu karnego). Oznacza to, że nie zawsze „da się” połączyć wszystkie kary jakie orzeczono w stosunku do skazanego. Decydujące znaczenie będzie miało to kiedy zostały popełnione dane przestępstwa, za które wymierzono skazanemu te kary oraz kiedy wydano wyroki, w których te kary orzeczono. Podstawą do wymierzenia kary łącznej są natomiast kary jednostkowe wymierzone za każde z wyżej wskazanych przestępstw. W przypadku wyroku łącznego, na co już wskazywano, kary te muszą być orzeczone dwoma lub większą liczbą wyroków (gdyby orzeczono je jednym wyrokiem skazującym to kara łączna zostałaby orzeczona tym wyrokiem, a zatem nie byłoby potrzeby wydawania osobnego wyroku łącznego). Co warte podkreślenia, obecnie nie stoi na przeszkodzie połączeniu kar wyrokiem łącznym, fakt uprzedniego wykonania którejkolwiek z kar podlegających łączeniu, choćby nawet wykonanie to nastąpiło w całości (tj. kary wykonane w całości lub w części także mogą podlegać łączeniu). Okresy odbytych i połączonych kar zostaną po prostu zaliczone na poczet ostatecznie wymierzonej kary łącznej. To samo dotyczy okresów kar, które zostaną wykonane tylko w części. Wyrok łączny powoduje też w konsekwencji to, że z chwilą jego uprawomocnienia, wyroki podlegające połączeniu nie ulegają wykonaniu w zakresie objętym wyrokiem łącznym. Sąd wymierza karę łączną w granicach powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, mając na względzie ograniczenia w wymierzeniu tej kary oraz zasady łączenia kar wskazane w art. 86-89a kodeksu karnego.
Wyrok łączny sąd wydaje z urzędu lub też na wniosek skazanego albo prokuratora. W imieniu skazanego wniosek o wydanie wyroku łącznego może złożyć także ustanowiony uprzednio przez skazanego obrońca (np. adwokat). Wniosek ten nie podlega opłacie. Wyrok łączny wydaje się po przeprowadzeniu rozprawy, na której obecność skazanego nie jest obowiązkowa (chyba, że sąd zdecyduje inaczej). W przypadku osób przebywających w izolacji penitencjarnej mogą oni złożyć wniosek o doprowadzenie na rozprawę, który to wniosek podlega ocenie przez sąd orzekający. Zasady ustalenia sądu właściwego do wydania wyroku łącznego, w sytuacji gdy w stosunku do skazanego zostały wydane wyroki jednostkowe przez różne sądy zostały szczegółowo opisane w art. 569 kodeksu postępowania karnego.
Jeżeli zachodzą podstawy do wydania wyroku łącznego sąd takowy wyrok łączny wydaje (jest to więc obowiązek sądu), zaś wymierzając tym wyrokiem karę łączną sąd ma na względzie przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. W przypadku stwierdzenia braku podstaw do wydania wyroku łącznego, sąd postanowieniem umarza postępowanie. Wyrok łączny jest zaskarżalny apelacją, natomiast postanowienie o umorzeniu postępowania zażaleniem (na zasadach ogólnych).
adw. Karol Kowalik
stan prawny na dzień: 5 maja 2023 r.
